‘Gemeente Middelburg frustreert het duurzaam maken van monumenten’

“De welstandscommissie in Middelburg heeft nauwelijks oog voor de verduurzaming van monumentale panden. Hierdoor komt het behoud van de historische binnenstad onder druk te staan.” Deze harde kritiek kwam gisteravond uit de mond van architect Bernard Vercouteren van den Berge, die insprak tijdens de raadscommissie Ruimte.

“Ik sta hier als een soort Don Quichotte”, zo begon Vercouteren. “Al vijftien jaar maak ik plannen voor de verduurzaming van de Middelburgse binnenstad. Het wordt steeds actueler. Want in 2050 wil Middelburg energieneutraal zijn en over zeven jaar, in 2030, moet het energieverbruik al met 50 procent zijn teruggebracht.”

“De gehele binnenstad is met meer dan 1.100 monumenten beschermd stadsgezicht. Om een monument te verduurzamen, is een omgevingsvergunning nodig. Het aanvragen ervan blijkt in Middelburg nogal onvoorspelbaar. De bewoners van historische panden hebben hiermee vrijwel allemaal negatieve ervaringen.”

Architect, verduurzamingsexpert én docent

Bernard Vercouteren van den Berge is architect in Middelburg en expert in de verduurzaming van historische woningen. Hij woont sinds 1995 zelf in een monument en heeft dat de afgelopen jaren verduurzaamd. Ook was hij jaren adviseur van diverse gemeenten, onder meer Middelburg, bij de verduurzaming van monumenten (DuMo-coach). Daarnaast is hij docent bouwkunde aan de HZ.

Omdat contact in de afgelopen jaren met ambtenaren maar ook wethouders weinig opleverde, richtte Vercouteren zich gisteravond direct tot de gemeenteraad. Hij haalde uit naar de welstandscommissie, officieel het Walchers Adviesteam Ruimtelijke Kwaliteit (WARK). Die commissie beoordeelt of (ver)bouwplannen voldoen aan de uitgangspunten van de Nota Ruimtelijke Kwaliteit.

Te conservatief

Vercouteren: “Volgens de Woningwet zijn de vergaderingen van de welstandscommissie openbaar. Maar in Middelburg vinden de vergaderingen plaats in het afgesloten deel van het stadskantoor. Verder zitten in het WARK voornamelijk bouwhistorici. Die kijken terug, terwijl ze naar de toekomst moeten kijken. Hun advies is hierdoor te vaak te conservatief en te eenzijdig gericht op behoud.”

Volgens Vercouteren moet het WARK meer vertrouwen hebben in de eigenaren van historische panden. “Onlangs is een bouwplan wederom aangehouden, omdat de commissie betwijfelde of een wijziging in een gevel zichtbaar zou zijn in het metselwerk. Maar de eigenaar is al twee jaar bezig en heeft inmiddels 17.000 euro uitgegeven aan adviseurs, terwijl de verbouwing nog moet beginnen. Door het nieuwe uitstel is hij er op dit moment emotioneel slecht aan toe.”

De leden van de raadscommissie Ruimte konden hun oren niet geloven. Ad van de Kreeke (D66) merkte op dat volgens de eigen verordening van het WARK alle vergaderingen openbaar moeten zijn. Wilfried Boonman (VVD) vroeg welke gemeenten het duidelijk beter doen dan Middelburg. Vercouteren noemde Hulst en Breda.

“In Hulst vergadert de welstandscommissie op een openbare plek in het stadskantoor en iedereen kan aanschuiven. Je hoeft je niet, zoals in Middelburg, al weken van tevoren aan te melden. In Breda spreekt de commissie via de voorzitter met één mond, terwijl in Middelburg de leden elkaar op deskundigheid willen overtoepen en iedereen zijn eigen plasje erover wil doen.”

Er gaan in Middelburg maar liefst drie wethouders over de verduurzaming van historische panden: Eduard Smit (Cultureel Erfgoed), Jeroen Louws (Verduurzaming) en Rutger Schonis (Ruimtelijke Ordening). Wethouder Smit: “De ruim 1.100 rijksmonumenten in onze stad is het goud dat we niet mogen verliezen. Daarom moet het WARK uiterst nauwkeurig tot zijn beoordelingen komen, vanzelfsprekend in het openbaar. Het is een slechte zaak als achterkamertjespolitiek wordt bedreven.”

‘Moeilijk uit te leggen’

Wethouder Schonis erkende dat de evaluatie van de Nota Ruimtelijke Kwaliteit al zes jaar op zich laat wachten. Hij beloofde na de zomer een voorstel voor een nieuwe nota, met daarin aandacht voor het functioneren van de welstandscommissie. Daar had Vercouteren nog wel een suggestie voor.

“Maak ook afspraken over de uitbreiding van horecagelegenheden in de winter. Het valt namelijk aan een bewoner van een historisch pand moeilijk uit te leggen dat hij een ruitje van historisch glas niet mag vervangen door dubbel monumentenglas om zijn gasrekening te verlagen, terwijl hij door dat ruitje uitkijkt op een bonte verzameling zeer energie-inefficiënte bouwsels voor de cafés in zijn buurt.”

De Kuiperspoort in Middelburg (foto: Omroep Zeeland)