Online oplichting: je tuint er met boter en suiker in

Ouderen zijn een makkelijke prooi voor online oplichters. Ze zijn nog van een generatie die veel vertrouwen heeft in de mensheid.

Dat bleek woensdagavond op een voorlichtingsbijeenkomst in dorpshuis Van Cittershoff in Sint Laurens. De info-avond met als thema ‘veilig online’ was georganiseerd door de gemeente Middelburg in samenwerking met de politie.

Er zijn allerlei fraaie benamingen voor, zoals phishing, spoofing en pig butchering, vertelde oud-politieman Maarten Keijzer tegen de ruim veertig mensen in het zaaltje. Maar alle vormen van online oplichting hebben een ding gemeen: het zijn alleen maar uiterst geraffineerde moderne trucs om goedwillende mensen veel geld afhandig te maken. En wat opvalt is dat de mensen die er slachtoffer van worden zichzelf nadien wel voor het hoofd kunnen slaan. ‘Hoe heb ik zo stom kunnen zijn?’ Keijzer legde uit hoe je de verschillende vormen van oplichting kunt herkennen en wat je moet doen om te voorkomen dat je er zelf de dupe van wordt.

Laat je niet overrompelen door hun snelheid” burgemeester Yvonne van Mastrigt

Burgemeester van Middelburg Yvonne van Mastrigt vertelde dat voor de slachtoffers vaak ‘de drie s’en’ gelden: ze zijn slachtoffer, voelen zich schuldig en schamen zich, soms zelfs zo erg dat ze niet meer de straat op durven. Van Mastrigt voegde er nog een vierde ‘s’ aan toe: die van snelheid. “Vaak laten de slachtoffers zich overrompelen door de snelheid waarmee de criminelen iets van hen gedaan proberen te krijgen.” Dat gebeurt bijvoorbeeld bij bankhelpdeskfraude waarbij de oplichter zich voordoet als bankmedewerker, vertelt dat je geld in gevaar is en aanbiedt te helpen door snel je geld te parkeren op een veilige rekening. “Zeg liever gewoon: misschien is het goed als u mij over een halfuurtje even terugbelt.”

Niet terecht
Twee vrouwen van Slachtofferhulp vertelden dat schaamte en schuldgevoel niet terecht zijn, want de vaak overdreven vriendelijk klinkende oplichters met hun mooie praatjes gaan soms zo doortrapt te werk dat het bijna onvermijdelijk is dat je er intrapt.

Of zoals de burgemeester zei: “Je tuint er met boter en suiker in.”

Een nieuwe uiterst sluwe vorm van oplichting maakt gebruik van kunstmatige intelligentie (AI), vertelde oud-politieman Keijzer. De criminelen kopiëren met behulp van AI de stem van iemand (voice cloning) en met behulp van die nepstem beroven ze een familielid van die persoon vervolgens van geld.

Nepagenten
Maarten Keijzer signaleerde dat het aantal mensen dat slachtoffer wordt van de praktijken van nepagenten explosief is gestegen: in 2024 kreeg de politie ruim 8300 meldingen, vijftien keer zo veel als in 2023. “En de hesjes bestellen ze gewoon bij Ali Expres”. Op de bijeenkomst in Sint Laurens was ook een digitale wijkagent van de Zeeuwse politie aanwezig, Wouter Treurniet (foto), om te vertellen over zijn werk en vragen van het publiek te beantwoorden.