‘Liefste Keetje’ vertelt het verhaal van een onderduiker op Walcheren in oorlogstijd

De Zeeuwse fotograaf Anton Dingemanse heeft een boekje geschreven op basis van de onderduikbrieven van zijn vader Kornelis aan zijn moeder Keetje tijdens de Tweede Wereldoorlog. In een prettige stijl vertelt hij het verhaal hoe zij elkaar lange tijd niet konden zien, doordat zijn vader moest onderduiken, om te voorkomen dat hij als dwangarbeider in Duitsland moest gaan werken. De tekeningen zijn van Danker Jan Oreel.

Dingemanse (71), woont sinds jaar en dag in Kloetinge, maar z’n ouders kwamen uit Grijpskerke. Dat hij nog 25 brieven van zijn vader aan zijn moeder en vice versa heeft is uniek, begreep hij van experts. Dingemanse werkt al decennia als fotograaf voor onder meer de Zeeuwse huis-aan-huisbladen, Nieuwe Oogst, Boerderij en andere media. In het najaar van 2021, midden in Coronatijd, besloot hij aan de slag te gaan.

Hij benaderde meerdere uitgevers, maar aanvankelijk hapte geen daarvan toe. “Ik zou dan ook een vormgever en redacteur moeten inschakelen”, vertelt hij. “Dat ging teveel kosten.” Uiteindelijk ging hij met Drukkerij Van Velzen in Krabbendijke in zee. Die heeft ook een uitgeverijtak.

Danker-Jan Oreel

De bekende striptekenaar Danker-Jan Oreel werd bereid gevonden om de tekeningen bij et boekje te maken. Toen ging hij zelf maar vast aan de slag, met het idee dat als zich een schrijver zou aandienen die gewoon verder kon gaan waar hij was gestopt. Het eindresultaat is een vlot leesbaar boek van ruim 100 pagina’s. Dingemanse vertelt aan de hand van de brieven het verhaal van de onderduik van zijn vader en de contacten met zijn moeder vertelt. Hij plaatst de gebeurtenissen soms ook in het perspectief van het verloop van de oorlog. Ook crashes van vliegtuigen in de omgeving en andere krijgshandelingen komen aan bod. Daarnaast heeft Dingemanse zich in allerlei relevante zaken verdiept, zoals vliegtuigtypes en de verschillende fronten.

Toekomstbeeld verstoord

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was Kornelis, roepnaam Kor later Kees, Dingemanse zoals zovelen op het Walcherse platteland werkzaam in de agrarische sector. Hij was er vanuit gegaan dat daar zijn toekomst lag. Dat toekomstbeeld werd ruw verstoord door de Duitse bezetting. Vooral toen hij verplicht zou moeten gaan werken in Duitsland. Hij wou van de bezetting af en hoe meer je voor de bezetter deed, hoe langer het duurde voor je er van af was, was zijn visie. En daar stond hij niet alleen in. Hij ging onderduiken. Maar voor het zover was ging hij zich eerst verloven met zijn geliefde Cornelia, roepnaam Keetje later Corrie, Geldof.

Brieven

Tijdens zijn onderduiken op allerlei plekken was contact zo goed als alleen mogelijk door brieven te schrijven. En dat deed hij, vooral naar zijn verloofde. Ondanks dat ze de brieven eigenlijk moest verbranden bewaarde zijn verloofde veel van de brieven in een doosje waar reukwater van het toenmalig bekende merk Boldoot in had gezeten. Daar bleven deze brieven bewaard, tot na haar overlijden het doosje tevoorschijn kwam. De nagelaten brieven zijn nu in dit boek beschreven en voorzien van voetnoten. Het is nu ruim tachtig jaar geleden en het was toen duidelijk een andere tijd.

Redelijk getroffen

Daarbij zijn naast de foto`s en tekeningen briefdelen integraal opgenomen. Het boek geeft een indruk van de belevingswereld van een onderduiker. Kornelis Dingemanse zat overigens niet ergens in een kolenhok verscholen, zoals zijn broer Louw per brief suggereerde, maar kon zich redelijk vrij bewegen op het boerenbedrijf in Ritthem waar hij zat ondergedoken. Er waren zelfs Duitse soldaten ingekwartierd in de schuur van het bedrijf. Zelf vond hij dat hij het nog redelijk had getroffen, ook ten aanzien van degenen die gedwongen waren om in Duitsland verplichte arbeid te verrichten.

Gereformeerd

Overigens laat de inhoud van de nagelaten brieven volgens de schrijver wel zien dat zijn onderduiken toch niet behoort tot een periode die hij niet had willen missen. Hoewel Kornelis uiteraard geen bemoeienis heeft gehad met de totstandkoming van het boek, is toch gekozen om hem als postuum auteur te benoemen. Uiteindelijk schreef hij de brieven en zonder de brieven geen boek, zegt zijn zoon nu. Ook passeren veel verdwenen uitdrukkingen en gebruiken de revue. Dingemanse’s familie was bovendien gereformeerd. In die kringen was veel weerstand tegen de bezetters en vele onderduikers en verzetsstrijders waren ook van gereformeerde komaf.

Na de oorlog verhuisde het gezin Dingemanse naar Schouwen-Duiveland, maar een renderend fruitteeltbedrijf opzetten lukte daar niet, doordat de grond niet erg geschikt was. Uiteindelijk ging Kornelis Dingemanse aan de slag bij het chemieconcern Hoechst, nota bene een Duits bedrijf.

De brieven van zijn ouders in het Boldootdoosje (foto: Anton Dingemanse)