Historici doen onderzoek of Joodse huizenbezitters wel genoeg werden gecompenseerd

Historici van de Radboud Universiteit in Nijmegen gaan in opdracht van de gemeente Middelburg onafhankelijk onderzoek doen naar geroofd Joods vastgoed in de Tweede Wereldoorlog. Het gaat hierbij onder meer om de vraag of de gemeente na de bevrijding Joodse burgers belasting liet betalen voor vastgoed dat de Duitsers in de oorlog van ze hadden afgenomen.

Het onderzoek komt nadat GroenLinks/PvdA in een motie in juni erom had gevraagd. Raadslid Caroline Diepeveen vond dat in een intern onderzoek van de gemeente zelf diverse vragen onbeantwoord waren gebleven, bijvoorbeeld wat er na de grote brand in mei 1940 in de Middelburgse binnenstad met het Joods vastgoed was gebeurd.

Op 17 mei 1940 brandde na een bombardement een deel van het centrum af, waaronder zesentwintig panden van Joodse eigenaren. Na de oorlog werden alle verwoeste panden onteigend, waardoor er weer snel kon worden opgebouwd. Echter, veel van de Joodse eigenaren waren vermoord in concentratiekampen. In het interne onderzoek bleef volgens Diepeveen onduidelijk of Joden die terugkeerden uit de kampen of hun nabestaanden waren gecompenseerd. Raadpleging van het Zeeuws Archief toonde aan dat dit maar voor 14 van de zesentwintig panden bekend is.

Ook was volgens Diepeveen niet duidelijk of het Middelburgse gemeentebestuur na de bevrijding Joodse huizenbezitters belasting over hun bezit had laten betalen dat in de oorlog van hen geroofd was. Volgens het interne onderzoek was van naheffingen niets gebleken, maar Diepeveen vond dit niet overtuigend.

Foto: Caroline Diepeveen (Omroep Zeeland)

‘Politieke kwestie’

Het college van burgemeester en wethouders wil de Radboud Universiteit extern onderzoek laten doen. Volgens de universiteit geeft het onderzoek een reconstructie van hoe de gemeente omging met het geroofde Joods vastgoed en of er na de oorlog compensatie heeft plaatsgevonden. De universiteit maakt wel een voorbehoud. “Het eindoordeel over eventueel verwijtbaar (niet)handelen van personen of instanties is niet aan de historicus. Eventuele compensatie blijft een politieke kwestie, waarbij de gewonnen historische inzichten zeker waardevol zijn bij de afweging.”

De onderzoekers verwachten twee tot drie weken voor hun archiefonderzoek nodig te hebben. De kosten begroot de universiteit op 14.845 euro. Komende donderdag zal de gemeenteraad naar verwachting instemmen met het onderzoek.

Raadslid Caroline Diepeveen is tevreden over de onderzoeksopzet. “De Radboud Universiteit is zeer ervaren, ze heeft voor diverse andere gemeenten zo’n onderzoek uitgevoerd. Ook onderzoeken ze meer dan we in de motie hadden gevraagd. Men bekijkt ook of de eigenaren van de twee Joodse begraafplaatsen in Middelburg en de synagoge na de oorlog voldoende zijn gecompenseerd. B&W verdient voor deze opzet een compliment.”